Prehabilitatie: fit een operatie in voor kanker

Waarom is prehabilitatie zo belangrijk?

Heb jij te horen gekregen dat je kanker hebt en daarvoor een operatie moet ondergaan? Mogelijk heb je vanuit het ziekenhuis het advies gekregen om te gaan trainen om zo fit mogelijk deze operatie in te gaan. Dit noemen we ook wel prehabilitatie. In deze blog vertellen je wat meer over wat prehabilitatie bij kanker inhoudt en het belang hiervan.

Wat is prehabilitatie?

Prehabilitatie is een programma wat je volgt voorafgaand aan een operatie voor kanker. Dit programma heeft als doel om je algehele conditie te verbeteren. Het programma bestaat niet alleen uit fysieke training (trainen van kracht en conditie), maar ook het verbeteren van voeding, leefstijl en je mentale conditie zijn erg belangrijk. Al die aspecten zijn belangrijk om fitter een operatie in te kunnen gaan. Een goede voeding met extra eiwitten is bijvoorbeeld belangrijk om spierkracht te kunnen opbouwen. En als je bijvoorbeeld niet lekker in je vel zit heb je misschien minder zin om te gaan bewegen, waardoor mentale ondersteuning daarbij ook belangrijk is.

Waarom is prehabilitatie zo belangrijk?

Kanker en de behandeling daarvan vragen veel van je lichaam. Onderzoeken laten zien dat op het moment dat je fit een operatie ingaat, je minder kans hebt op complicaties, er een kortere opnameduur is en je sneller herstelt. Er komt daarom steeds meer aandacht voor prehabilitatie en er worden allerlei onderzoeken op dit gebied uitgevoerd. Op dit moment wordt prehabilitatie vooral toegepast bij patiënten die worden geopereerd voor darmkanker, omdat dit vaak operaties zijn met veel complicaties en een langdurig herstel. Maar ook voor andere operaties is prehabilitatie belangrijk, omdat je dan zo fit mogelijk een operatie kunt ingaan.

Wanneer kom ik in aanmerking voor prehabilitatie?

Niet iedere patiënt die een operatie moet ondergaan komt in aanmerking voor prehabilitatie. Dit hangt meestal af van de operatie die je gaat krijgen. Prehabilitatie wordt inmiddels in verschillende ziekenhuizen aangeboden en aan meerdere patiëntengroepen die een grote operatie moeten ondergaan. Patiënten krijgen vaak via de medisch specialist of casemanager te horen of ze hiervoor in aanmerking komen.

Wil je meer weten over het trainen voor een operatie bij kanker? Kom met ons in contact, onze oncologiefysiotherapeut kan je hier meer over vertellen.

Hoe ziet een prehabilitatie programma eruit?

Dit kan per ziekenhuis verschillend zijn. Maar over het algemeen start een prehabilitatie programma op indicatie van de medisch specialist die de operatie gaat uitvoeren. Na dit gesprek wordt je doorverwezen voor een prehabilitatie-intake gesprek. Tijdens dit gesprek wordt er geïnventariseerd wat er nodig is om het programma te kunnen volgen. Daar wordt jouw situatie in kaart gebracht en kijken ze of je in aanmerking komt voor dit programma.

Wanneer je in aanmerking komt voor prehabilitatie krijg je een programma wat specifiek op jou is afgestemd. Een programma bevat meestal de volgende onderdelen:

  • Fysieke training onder begeleiding van een (oncologie)fysiotherapeut;
  • Voedingsadvies van een diëtist;
  • Mentale begeleiding door een psycholoog;
  • Leefstijladviezen; daarbij kan je denken aan het stoppen met roken en drinken van alcohol;
  • Waar mogelijk corrigeren van onderliggende aandoeningen, bijvoorbeeld ijzertekort.

Met een goede conditie en spierkracht is een operatie veel beter te doorstaan!

Oncologiefysiotherapie bij prehabilitatie

Naast alle begeleiding vanuit het ziekenhuis speelt oncologiefysiotherapie een belangrijke rol bij de prehabilitatie. Het doel van de fysieke training is het werken aan spierkracht en conditie voor een algeheel verbeterde fitheid. Met een goede conditie en spierkracht is een operatie veel beter te doorstaan, is de kans op complicaties en/of bijwerkingen van de behandeling kleiner en gaat je herstel daarna ook sneller. Een goede begeleiding is hierbij belangrijk. Ook tijdens andere behandelingen bij kanker (bijvoorbeeld chemotherapie) is trainen een belangrijk aspect, lees hiervoor onze blog bewegen tijdens chemotherapie.

Vaak wordt de eerste intake met een aantal basismetingen en tests door een fysiotherapeut uit het ziekenhuis uitgevoerd. Ook de laatste behandeling vóór de operatie wordt door ziekenhuis uitgevoerd. In de tussenliggende periode wordt er getraind bij een fysiotherapeut in de omgeving van de patiënt, omdat mensen vaak 3x per week 1 uur moeten trainen is het fijn als dit dichtbij huis kan.

Een training bevat meestal de volgende onderdelen:

  • Trainen van het uithoudingsvermogen (intervaltraining);
  • Krachttraining;
  • Ontspanningsoefeningen- en ademhalingstechnieken;
  • Adviezen rondom thuistraining en huiswerkoefeningen;
  • Rust; adviezen rondom adequaat herstel en voldoende slaap.

Een prehabilitatie programma duurt gemiddeld 3-4 weken, dit hangt af van de wachttijd voor de operatie. Het doel is om binnen deze periode een verbetering van 10% in kracht en conditie te realiseren.

Vergoeding

Vanuit sommige ziekenhuizen is er een vergoeding voor de prehabilitatie, en worden de trainingen door het ziekenhuis betaald (omdat dit in een onderzoek verband wordt uitgevoerd). Wanneer dit niet het geval is wordt fysiotherapie vergoed als een reguliere zitting; indien aanwezig vanuit de aanvullende verzekering. Wanneer je niet verzekerd bent voor de fysiotherapie komen de kosten voor eigen rekening.

Ervaring van een van onze patiënten met prehabilitatie

Emile Verstraten deelt zijn ervaring rondom de prehabilitatie met jullie.

“Als kankerpatiënt met diverse chemokuren en operaties voor de boeg werd ik door het ziekenhuis doorverwezen naar de oncologisch fysiotherapeut Naomi. Ook in het Radboudziekenhuis Nijmegen werd gehamerd op het belang van goede voeding en het belang van een goede conditie voor het doorstaan van de medische behandelingen. Dit traject heb ik bijna een jaar lang doorlopen nu. Mijn mening is dat het trainen (cardio en spieropbouw) echt heeft geholpen. Volgens mijn behandelende artsen ben ik bovengemiddeld goed door de bijwerkingen van mijn 4 maanden chemokuren gekomen en ook herstelde ik bijzonder snel van mijn 3 operaties die ik heb gehad. Het voordeel van trainen onder begeleiding is dat je niet zelf te ver gaat (over je fysieke grenzen heen) en dat Naomi erop let om andere oefeningen voor te schrijven als je ergens last van krijgt. Het voordeel van extra spierkrachtopbouw is dat je bij het na een operatie in bed liggen reserves hebt. Een week na een operatie op bed liggen kost je al veel spierweefsel en voor je herstel is genoeg spierweefsel echt een belangrijke factor. Zelfs nu ik van levensreddend naar de palliatieve fase ben gegaan is het belang van een goede conditie essentieel. Bij een verzwakt lijf kunnen nu eenmaal eerder complicaties optreden. Tevens werkt de training ook psychisch voor mij positief. Omdat je namelijk als kankerpatiënt geen invloed hebt of bijv. een chemokuur werkt of dat een operatie slaagt, is het enige waar je zelf aan kunt werken je conditie, goede voeding en genoeg rust. De meerwaarde van de oncologisch fysiotherapeut is daarmee voor mij een feit”.

Emile Verstraten

Naomi van Els - Weerts

Praktijk Fysiotherapie Zeeland staat voor u klaar!

Prehabilitatie bij kanker vindt plaats door een gespecialiseerd fysiotherapeut. Naomi is binnen onze praktijk gespecialiseerd in oncologiefysiotherapie. Heb jij naar aanleiding van dit blog over prehabilitatie nog een vraag of herken jij je in het verhaal en wil jij meer weten? Kom met ons in contact, wij helpen je graag!